1. Kĩ năng giao tiếp
Đối với một người hướng dẫn viên,công việc đầu tiên là phải có kĩ năng giao tiếp, bởi tính chất công việc của họ là tiếp xúc, hướng dẫn trực tiếp cho du khách về địa điểm mà mình hướng dẫn khách, hơn hết kĩ năng giao tiếp sẽ giúp cho người hướng dẫn viên ứng biến với các tình huống bất trắc xảy ra một cách nhanh nhất hiệu quả nhất và ổn thỏa nhất. Để có những kĩ năng này trước hết bạn cần phải có một kiến thức chuyên môn tốt sau đó là sự tự tin của bản thân, bạn sẽ trở thành một hướng dẫn viên chuyên nghiệp nếu bạn biết giao tiếp là điều tất yếu cơ bản đầu tiên để thành công trong lĩnh vực này.
Một trong những nhiệm vụ quan ttọng của người hướng dẫn viên du lịch chính là truyền tải thông tin đến du khách. Một hướng dẫn viên du lịch giỏi nghiệp vụ vừa phải nắm bắt được tâm lý du khách, vừa phải thông thuộc các kỹ năng thuyết trình và phải tạo được sự truyền cảm trong những bài thuyết trình của bạn.
Nếu bạn chỉ đơn giản truyền tải thông tin bằng một giọng văn đều đều “ru ngủ” theo những nội dung đã được chuẩn bị sẵn thì sẽ chỉ đem đến sự nhàm chán cho du khách.
3. Kỹ năng làm chủ cảm xúc
Là một người hướng dẫn viên du lịch, công việc của bạn giống nhứ là “làm dâu trăm họ”, bạn phải luôn luôn trong tâm thế vui vẻ, cởi mở, thoải mái để phục vụ du khách được tốt nhất.
Bạn phải luôn luôn điềm tĩnh trước mọi tình huống, dù có xảy ra chuyện gì cũng phải giữ thái độ lịch thiệp với du khách. Bạn phải tạo cho du khách sự an tâm và thoải mái khi đồng hành với mình. Đây chính là một kỹ năng mềm cần thiết mà bạn phải luôn cố gắng trau dồi để thành công trong công việc này.
4. Kỹ năng quan sát
Điều này nói ra nghe có vẻ bình thường, nhưng thực ra nó lại là một kỹ năng khá quan trọng. Quan sát không chỉ là nhìn, mà phải là “nắm bắt” – nhìn và thu nhận được gì. Giao tiếp ứng xử không phải lúc nào cũng được thực hiện qua ngôn ngữ nói, mà nhiều khi là một cử chỉ, là một ánh mắt, là một cái nhíu mày, hay cái bĩu môi,… Nếu là người giỏi quan sát, bạn sẽ thấy trong hàng chục khuôn mặt có thể có những nét biểu cảm khác nhau, bạn sẽ “đo” được chỉ số cảm xúc của khách đang như thế nào, từ đó sẽ giúp bạn điều chỉnh ứng xử để thay đổi cảm xúc du khách theo hướng tích cực hơn.
5. Biết cách tổ chức sắp xếp
Những tour du lịch trong công ty bạn thường được lên kế hoạch sắp xếp cụ thể về địa điểm, thời gian,… để thể hiện sự chuyên nghiệp của những người làm du lịch và thuận tiện hơn cho người hướng dẫn. Nhưng không vì thế mà bạn cứ đinh ninh rằng chỉ cần làm theo bảng kế hoạch là được. Không phải chuyến đi nào cũng đều thuận lợi như ý muốn, sẽ có những trục trặc nhỏ về thời gian hay thay đổi về vấn đề gì đó buộc bạn cần phải linh hoạt thay đổi lịch trình và ứng biến thật nhanh chóng không để du khách phải đợi lâu vì nguời hướng dẫn của họ lúng túng không biết phải làm gì tiếp theo.
6. Vốn ngoại ngữ
Trong thời kì hội nhập như hiện nay, mọi bạn trẻ nên giữ cho mình vốn tiếng anh để trở thành một người trẻ hiện đại văn minh, và đương nhiên người hướng dẫn viên du lịch thì không thể thiếu rồi. Với thời kì hội nhập và phát triển như hiện nay, du lịch Việt Nam đã và đang phát triển, khách nước ngoài biết đến nước ta nhiều hơn với nhiều địa điểm du lịch hấp dẫn, vì vậy để trở thành một hướng dẫn viên chuyên nghiệp bạn cần phải trau dồi vốn tiếng Anh của mình và các thứ tiếng khác tùy vào lượng khách du lịch đến với Việt Nam là nước nào. Ngoại ngữ là yếu tố cơ sở nhất cho ngành hướng dẫn viên du lịch đấy.
7. Kỹ năng ứng biến/xử lý tình huống
Dù có lên kế hoạch chu đáo và hoàn mỹ đến đâu, thì trên những chặng hành trình thực tế không phải lúc nào cũng suôn sẻ như ta mong đợi – nhất là đối với những hành trình du lịch khám phá hoặc du lịch mạo hiểm. Vì vậy, kỹ năng ứng biến hay có thể gọi là kỹ năng “phản ứng nhanh” sẽ giúp cho người hướng dẫn viên luôn làm chủ được tình thế khi có những rủi ro ngoài mong đợi xảy ra.
Chắc chắn, một người hướng dẫn viên du lịch nhanh nhạy trong việc xử lý các tình huống ngoài lề sẽ để lại ấn tượng tốt đẹp và sự tin tưởng trong lòng du khách hơn là một anh lớ ngớ như “gà mắc tóc”.
Bạn nên rèn luyện từ đâu? Đừng bỏ phí thời gian ngồi trên ghế nhà trường
Ths Phan Bửu Toàn cho biết thêm, năm 2015 sẽ hình thành chính thức cộng đồng kinh tế ASEAN thì việc thừa nhận lẫn nhau về văn bằng của người lao động (LĐ) trong cộng đồng là một yêu cầu quan trọng. Việc triển khai thỏa thuận này sẽ khuyến khích mở cửa và tự do hóa thị trường LĐ du lịch trong khu vực, tạo điều kiện để LĐ trong ngành dịch chuyển tự do, qua đó nâng cao tính cạnh tranh của ngành du lịch các nước ASEAN…
Điều này tạo cơ hội cho người giỏi không chỉ có thị trường LĐ trong nước để làm việc mà còn vươn ra những nước trong khu vực. Nhưng ngược lại đó cũng là thách thức, vì các bạn không chỉ cạnh tranh với LĐ trong nước mà phải giỏi hơn LĐ các nước khác mới mong được tuyển dụng.
TS Phạm Thu Nga, Trưởng khoa Văn hóa du lịch Trường đại học Sài Gòn cho rằng, việc trang bị trình độ chuyên môn, khả năng nói trước đám đông, khả năng ngoại ngữ (tiếng anh giao tiếp), vốn kiến thức xã hội… không chỉ để đáp ứng yêu cầu nhà tuyển dụng mà còn là đòi hỏi cần thiết trong thời đại hội nhập đa văn hóa như hiện nay, trong đó du lịch là một trong những lĩnh vực hội nhập trước tiên.
“Chính điều đó đòi hỏi ngay bây giờ các bạn đừng học kiểu “thư thả” lướt cho qua môn, sau này đến khi đi làm, bị hổng nhiều kiến thức phải mày mò học lại thì cực lắm. Đặc biệt là ngoại ngữ, trong trường dạy các bạn một ngoại ngữ thì phải tìm nơi học thêm ngoại ngữ khác để trang bị thêm cho mình. Bên cạnh đó, sinh viên ngành du lịch cũng đừng quá mê đi làm thêm mà sao nhãng việc học, phải biết cân bằng để tiếp nhận được nhiều kiến thức nhất, không phải bỏ phí thời gian khi còn ngồi ở giảng đường, vì đây là khoảng thời gian các bạn tiếp thu nhanh nhất, dễ học nhất”, Ths Võ Việt Hòa nhắc nhở.
Các đại biểu cũng chia sẻ rằng, lương của ngành du lịch thuộc vào mức trung bình khá nên nếu so sánh với các ngành nghề khác thì dễ có tư tưởng không bền vững. Tuy nhiên, nếu có năng lực thật sự thì sẽ sống tốt với nghề. Làm du lịch nên thường xuyên tiếp xúc với khách hàng, do vậy ngoại hình cũng khá cần thiết, tuy nhiên, có nhiều bộ phận khác nhau, thường thì dịch vụ khách sạn, hướng dẫn viên mới chú trọng một chút về ngoại hình.
Theo thống kê của Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và Thông tin thị trường lao động TP.HCM về nhu cầu nhân lực 9 nhóm ngành kinh tế dịch vụ trọng điểm từ nay đến năm 2020, khối ngành du lịch chiếm tỷ trọng 8% trong tổng số nhu cầu nhân lực với khoảng 21.600 LĐ mỗi năm, trong đó nhóm hướng dẫn viên du lịch cần khoảng 3.000-4.000 LĐ. Dự báo từ nay đến năm 2015 TP.HCM cần tối thiểu 51.000 LĐ du lịch. Còn theo Tổng cục Du lịch, mỗi năm toàn ngành cần thêm gần 40.000 LĐ nhưng lượng sinh viên chuyên ngành ra trường chỉ khoảng 15.000 người, trong đó chỉ hơn 12% có trình độ CĐ, ĐH trở lên.